پیشتاز تراش

بررسی نقوش حیوانی در فلزکاری ساسانی با تأکید بر ظروف

پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1391

موضوع: پژوهش در هنر

پدیدآور: پروانه مرادی‌نژاد شیرازی استاد راهنما: ابوالقاسم دادور

دانشگاه الزهرا (س), دانشکده هنر

چکیده

هنرفلزکاری درزمان ساسانیان به اوج شکوفایی خود رسید و از مرزهای امپراتوری فراتر رفت. یکی از فلزات بسیار رایج نقره بود. از طلا برای زراندود کردن ظروف نقره ای و روکش بعضی از اشیاء استفاده می شد. به کار گرفتن پیکره جانوری در هنر فلزکاری دوره ساسانی و دلبستگی هنرمندان این دوره به نمایش پیکره جانوران از درندگان, چهارپایان, پرندگان و حتی جانوران پنداری و ترکیبی همچون اژدها, سیمرغ, دیو, پری و جز آنها, اغلب ریشه در اعتقادات اسطوره ای- دینی مردم این دوران داشته است. در این پژوهش, تلاش براین است تا ازطریق بررسی نقوش حیوانات, پرندگان و جانوران ترکیبی و اساطیری- افسانه ای به طور خاص در ظروف فلزی دوره ساسانی, با نوع و جایگاه آنان درهنرفلز کاری این دوره آشنا گردیم.این پژوهش, از نوع بنیادی, تاریخی و توصیفی بوده وجامعه آماری آن تعدادی از ظروف دوره ساسانی موجود درموزه ها اعم از بشقاب ها, کاسه ها, جام ها, ریتون ها, تنگ ها و... ی مزین به این نقوش است. ابزار مورد استفاده در این پژوهش فیش های تحقیقاتی, مشاهده آثار هنری, عکس برداری یا اسکن تصاویر مورد نظر, همچنین استفاده از سایت های اینترنتی موزه های داخلی و خارجی محل نگهداری آثار فوق الذکر بوده است. نتایج کلی حاکی از آن است که نقوش در هنر فلزکاری ساسانی, تنها جنبه تز یینی ندارند بلکه نماینده معانی و مفاهیم فرهنگی هستند, که هنر را به عنوان زبان خود برگزیده است, تا از طریق نمادها, آموزه های عالی خود را گسترش دهد. نمادهای بکار رفته در آثار هنری و تاریخی این دوره اغلب بر مسائل آرمانی و اعتقادی مردم تکیه دارد.